Ճահիճներ. առաջացումը: Ճահիճները կազմում են ցամաքային ջրե­րի մի մասը: Երկրի մակերևույթի որոշ տարածքներում, որտեղ տեղումնե­րից առաջացած ջրերը հոսելու հնարավորություն չունեն, կուտակվում են որևէ գոգավորությունում և, քանի որ գոլորշացումն էլ շատ թույլ է, սկսում են աճել խոնավասեր բույսեր՝ առաջացնելով ճահիճներ:

Ճահիճները Երկրի մակերևույթի գերխոնավ տեղամասերն են, որտեղ ամբողջ տարին կա ջրի ավելցուկ, աճում է ճահճային բուսականություն, և կարող է գոյանալ տորֆի շերտ:

ճահիճներում աճում ու ապրում են խոնավասեր բույսեր և կենդանիներ: Տարիների ընթացքում բույսերի մնացորդները, կուտակվելով, առաջաց­նում են տորֆ, որն օգտագործվում է որպես վառելիք, որոշ չափով նաև՝ պարարտանյութ:

Ճահիճներ կարող են առաջանալ նաև չորային շրջաններում՝ գրուն­տային ջրերի մակարդակի բարձրացման հետևանքով: Եթե գոլորշացումը հողի մակերևույթից համեմատաբար թույլ է, բարձրացող գրունտային ջրե­րը չեն հասցնում ամբողջովին գոլորշանալ՝ առաջանում են ճահիճներ: Ուժեղ գոլորշացման դեպքում բարձրացած գրունտային ջրերն ամ­բողջովին գոլորշանում են, իսկ աղերը մնում են տեղում՝ առաջացնելով աղուտներ: Այս երևույթը լավ արտահայտված է Արարատյան դաշտում, որ­տեղ առաջացել են և ճահճուտներ, և աղուտներ:

ճահիճների նշանակությունը: Քանի որ ճահիճները մարդու համար հիմնականում անօգտագործելի տարածքներ են, և այնտեղ բազմանում են հիվանդածին շատ հարուցիչներ, ուստի երկրագնդի որոշ շրջաններում չո­րացվում են: Սակայն ճահիճների չորացումը կարող է խախտել նաև բնութ­յան հավասարակցությունը:

Չորացումը կատարվում է տարբեր եղանակներով: Մի դեպքում փո­րում են ջրանցքներ, որոնցով հեռանում է կուտակված ջրի ավելցուկը: Հենց այս եղանակով են չորացնում Արարատյան դաշտի ճահիճները: Մյուս դեպքում ճահիճների չորացման համար դրանց տարածքում ա­ճեցնում են այնպիսի ծառեր կամ թփեր, որոնք շատ ջուր են կլանում: Այդ տարածքներր հետագայում օգտագործվում են գյուղատնտեսական նպա­տակներով:

Չորացված ճահճի տարածքից մարդիկ տորֆ են արդյունահանում, որը և վառելիք է, և պարարտանյութ՝ բանջարաբոստանային մշակաբույսե­րի և ծաղիկների մշակման համար:

Եթե  մի   թիվը    ամբողջությամբ   չի  բաժանվում մեկ այլ  բնական թվի վրա, ապա   արդյունքում   ստանում ենք թերի քանորդ ու մնացորդ։

Բաժանելի։ բաժանարար=թերի քանորդ(մնացորդ)

Բաժանելի=բաժանարար ‧ թերի քանորդ+մնացորդ

Բաժանարար=(Բաժանելի-մնացորդ)։թերի քանորդ

Օրինակ՝ 17։5=3(2մն․), 17-ը բաժանելին է, 5-ը՝ բաժանարար, 3-ը՝ թերի քանորդ, իսկ 2-ը՝ մնացորդ։

Բաժանելին՝ 17=5‧3+2

Բաժանարարը՝ 5=(17-2):3

Բաժանման արդյունքում ստացված մնացորդը միշտ փոքր է այն բնական թվից, որի վրա թիվը բաժանել ենք։

Օրինակ՝ բնական թիվը 5-ի բաժանելիս կարող ենք ստանալ 1, 2, 3 կամ 4 մնացորդները։

Օրինակ՝

–	3	4	7						3	4	։	7	=	4	(6մն․)
	2	8	4
		6մն․		Ստուգում՝	3	4	=	7	‧	4	+6

1. Սիրելի սովորողներ,  կատարե՛ք   մնացորդով   բաժանում  ու  ստուգում։

830։6=138(2մն․), ստ․՝138*6+2=830

		8	3	0	6
		6
		2	3
		1	8
			5	0
		–	4	8
				2

 930։47=19(37մն․)

	9	3	0		4	7
	4	7		19
	4	6	0
	4	2	3
		3	7	Մն․

 690։8=86(2մն․), ստ․՝ 86*8+2=690

		6	9	0	8
	–	6	4		86
		–	5	0
			4	8
				2	Մ	Ն․

 964:450=2(64 մն․) Ստ․ 450×2+64=964

		9	6	4	4	5	0
	–	9	0	0	2
				6	4մն․

810:35

	8	1	0	3	5
–	7	0		2	3
	1	1	0
–	1	0	5
			5

 3504:7 =50(4մն․) 50×7+2

		3	5	0	4	7
	–	3	5			5	0
			0		4	(մն․)

290:14=2(10մն․) 14×2+2

		2	9	0	1	4
	–	2	8		2
			1	0	(մն․)
						(10մն)

308:18=17(2մն․)18×17+2

		3	0	8	1	8
	–	1	8		1	7
		1	2	8
	–	1	2	6
				2	(մն․)

409:6=68(1մն․) 68×6+2

		4	0	9	6
	–	3	6		68
			4	9
		–	4	8
				1	(մն․)

1 գլուխ

Ես սկսեցի ընթերցել Անտուան դը Մենտ-Էքզյուպերիի «Փոքրիկ Իշխան» գիրքը։ Հեղինակը պատմում է իր մանկության մասին, որ նա ուզում էր դառնալ նկարիչ, բայց դարձավ օդաչու, որովհետև մեծահասակները չհասկացան նրա «վիշապաօձի» նկարը։ Նա

հիասթափվեց մեծահասակներից, նրանք նրա նկարում տեսնում էին գլխարկ, բայց իրականում նա նկարել էր «վիշապաօձ» որը կուլ էր տվել փիղ։