ԴՈՐՈԹԻՆ ՀԱՆԴՒՊՈՒՄ Է ԽՐՏՎԻԼԱԿԻՆ

Երբ ԴՈՐՈԹիի մոտից գնացին մնացացը նա գնաց տուն ուտելիք վերցնել, որ գնա երկար ճանապարհ։ Նա հագավ նաև վհուկի արծաթե կոշիկները։ Նա պետք է գտնի դեղին աղյուսից ճանապարհ։ Նա շատ հեշտությամբ գտավ ճանապարհը։ Մանչիկներից շատերը տնակներից դուր էին գալիս Դորոթիին ողջունելու համար։Բոլորը իմացել էին, որ նա փրկել է իրենց մեկ վհուկից։ Մանչիկներից մեկը հրավիրեց Դորոթիին իրենց տուն ընթրելու և քնելու համար։ Հաջորդ օրը երբ Դորոթիին և Տոն քայլում էին ճանապարհին նրանք տեսան մեկ խրտվիլակ։ Դորոթիին թվաց , որ խրտվիլակը նայում է իրեն։ Այդպես էլ կար։ Մեկել խրտվիլակը խոսեց։

-Խնդրում եմ այս փայտի մեջքիցս հեռացրու։

Դորոթին զարմացավ ասեց, դու կարող ես խոսել։ Դորոթին մոտեցավ և հեռացրեց փայտը։

Խրտվիլակը ասաց

-Հիմա ասեք դուք ով եք և ուր եք գնում

Դորոթին ասեց որ նրանք գնում են մեծ Օզի մոտ։ Խրտվիլակը նույնպես ուզեց գնալ իրենց հետ և նրանք շարունակեցին ճանապարհը։

Լեզվական աշխատանք

296. Տրված տեքստում նախադասություններն աոանձնացրու:

            Սպիտակ ագռավները բնության մեջ հազվագյուտ են: Նրանք շատ քիչ են պատահում: Հենց դրանով են նրանք հետաքրքիր: Տասնութերորդ դարում Ռուսաստանի թագավոր Պետրոս Առաջինը պալատում մի սպիտակ ագռավ էր պահում: Որպես հազվագյուտ երևույթ խոսքի մեջ «սպիտակ ագռավ» արտահայտությամբ բնորոշում են մյուսներից տարբերվող մարդկանց, հազվադեպ հանդիպող առարկաները: Առաջին անգամ դա հռոմեական մի բանաստեղծ՝ Յուվենալիուսն է գործածել:

297. Ա և Բ նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերությունները բացատրի՛ր: Գտի՛ր տարբերության պատճառը:

            Ա. Իշխանի ձին մոտեցավ դռանը և սմբակով հարվածեց:
            Բ. Ձին մոտեցավ իշխանի դռանը և սմբակով հարվածեց:
Ա նախադասությունում իշխանի ձին է գործում, իսկ Բ նախադասությունում իշխանի դուռը
            Ա. Ժամանակը ոչ մի հզոր շինություն չի խնայել:
            Բ. Հզոր ժամանակը ոչ մի շինություն չի խնայել:
Ա նախադասությունում շինությունն է հզոր, իսկ Բ նախադասությունում հզոր է ժամանակը:
            Ա. Մենակ չմնալու համար մեզ հյուր եկած աղջիկը զրուցում էր հոգնած   երգչուհու հետ:
            Բ. Մենակ չմնալու համար մեզ հյուր եկած աղջիկը հոգնած զրուցում էր   երգչուհու հետ:
Ա նախադասությունում հոգնած է երգչուհին, իսկ Բ խմբում հոգնած է աղջիկը:
            Ա. Ամբիոնի մոտ կանգնած մարդն ինչ-որ բան էր պատմում պապիս:
            Բ. Մարդն ինչ-որ բան էր պատմում ամբիոնի մոտ կանգնած պապիս:
Ա նախադասությունում ալբիոնի մոտ ինչ-որ մարդ է որը զրուցում է պապիկի հետ, իսկ Բ նախադասույթունում մարդ է պատմում ինչ որ բան ալբիոնի մոտ կանգնած պապիկի:

298. Ընդգծված բառի կամ բառակապակցության տեղը փոխելով՝ նախադասության իմաստը փոխի՛ր:

            Օրինակ՝
Երեք տարի առաջ ամառանոցում սկսած շինարարությունն ավարտել ենք: – Ամառանոցում սկսած շինարարությունը երեք տարի առաջ ենք ավարտել:

            Թագավորությունից բերած զարմանալի իրերը թաքցրեց իր ստորգետնյա           ամրոցում։ – Ստորգետնյա թագավորությունից բերած զարմանալի իրերը թաքցրեց իր ամրոցում:

            Պատկերասրահի տնօրենն ուզում է զբոսաշրջիկների առաջ դուռը փակել: – Տնօրենն ուզում է պատկերասրահի զբոսաշրջիկների առաջ դուռը փակել:

            Բահով խաղալու ժամանակ տղան ավազների միջից մի մեծ խեցի հանեց: – Մեծ բահով խաղալու ժամանակ տղան ավազների միջից մի խեցի հանեց:

            Ֆրանսիայի մի քարանձավում գտնվել են ավելի քան տասնհինգհազարամյա           պատմություն ունեցող նկարներ: – Ավելի քան տասնհինգհազարամյա  պատմություն ունեցող Ֆրանսիայի մի քարանձավում գտնվել են նկարներ:

            Պատահաբար ափ դուրս գալով՝ հսկա խեցգետինը ձկնորսներին ավար   դարձավ: – Ափ դուրս գալով՝ հսկա խեցգետինը պատահաբար ձկնորսներին ավար   դարձավ:

299. Քանի ձևով կարող ես՝ տրված բառակապակցությունն ավելացրո՛ւ նախադասությանը:
            Նախապատրաստական աշխատանքը վերջացնելուց հետո սկսեց վերելքը:        (ծանր ու հոգնեցուցիչ)
            Տուփից հանեցինք մետաղյա հին իրեր:(ծռմռված ու ժանգոտ)
– Տուփից հանեցին ծռմռված ու ժանգոտ մետաղյա հին իրեր:
– Տուփից հանեցին մետաղյա ծռմռված ու ժանգոտ հին իրեր:
– Տուփից հանեցին մետաղյա հին ծռմռված ու ժանգոտ իրեր:

            Դահլիճ մտնողը մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը: (տասը տարի հետո)
– Դահլիճ մտնողը տասը տարի հետո մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը:
– Դահլիճ մտնողը մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը տասը տարի հետո:
– Տասը տարի հետո դահլիճ մտնողը մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը:
            Աղջիկն ու տատը ննջում էին: (անսովոր աղմուկից հոգնած)
– Աղջիկն ու տատը անսովոր աղմուկից հոգնած ննջում էին:
– Անսովոր աղմուկից հոգնած աղջիկն ու տատը ննջում էին:
– Աղջիկն ու տատը ննջում էին անսովոր աղմուկից հոգնած:
            Արևիկին խոստացած նվերն այսօր տալո՞ւ ես: (հանդեսի ժամանակ)
– Արևիկին հանդեսի ժամանակ խոստացած նվերն այսօր տալո՞ւ ես:
– Հանդեսի ժամանակ Արևիկին խոստացած նվերն այսօր տալո՞ւ ես:
– Արևիկին խոստացած նվերն հանդեսի ժամանակ այսօր տալո՞ւ ես:

Մայրենի քնարկում «Ես իմ անուշ Հայաստանի»

Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում,
Մեր հին սազի ողբանվագ, լացակումած լարն եմ սիրում,
Արնանման ծաղիկների ու վարդերի բույրը վառման
Ու նաիրյան աղջիկների հեզաճկուն պարն եմ սիրում:

Սիրում եմ մեր երկինքը մուգ, ջրերը ջինջ, լիճը լուսե,
Արևն ամռան ու ձմեռվա վիշապաձայն բուքը վսեմ,
Մթում կորած խրճիթների անհյուրընկալ պատերը սև
Ու հնամյա քաղաքների հազարամյա քարն եմ սիրում:

Ուր էլ լինեմ – չեմ մոռանա ես ողբաձայն երգերը մեր,
Չեմ մոռանա աղոթք դարձած երկաթագիր գրերը մեր,
Ինչքան էլ սուր սիրտս խոցեն արյունաքամ վերքերը մեր,
Էլի ես որբ ու արնավառ իմ Հայաստան յարն եմ սիրում:

Իմ կարոտած սրտի համար ոչ մի ուրիշ հեքիաթ չկա,
Նարեկացու, Քուչակի պես լուսապսակ ճակատ չկա,
Աշխարհ անցիր, Արարատի նման ճերմակ գագաթ չկա,
Ինչպես անհաս փառքի ճամփա` ես իմ Մասիս սարն եմ սիրում:

Մասիսը Արեգի աղպերը չի?
Չարենցը գեյա?

Florence Nightingale

www.britishcouncil.org/learnenglishkids
© British Council, 2017 The United Kingdom’s international organisation for educational opportunities and cultural relations. We are registered in England as a charity.
Florence Nightingale British tales
Florence Nightingale was a nurse who saved many lives in the 19th
century. She was named after the city of Florence in Italy, where her
parents went after they got married in 1818. Her family was rich and
they had two homes in Britain as well as servants.
Florence was an unusual young woman for her time because she
didn’t want to go to parties and get married. She wanted to be a nurse and help people. Her family
didn’t want her to become a nurse because hospitals back then were dirty, horrible places. They
were worried about her. In 1851, Florence went to Germany and learned all about nursing. It was hard
work, but she loved it.
In 1854, lots of British soldiers went to fight in the Crimean War. Army hospitals were filled with injured
men, but there were no nurses and many men died. Florence and a team of nurses went to help.
Florence worked 20 hours a day to make the army hospital a cleaner and safer place. She brought
the men fresh food, she cleaned the hospital beds and she used clean bandages on the wounded
soldiers. Soon, fewer men were dying.
At night, Florence walked around the hospital. She talked to the injured soldiers and helped the men
to write letters to their families. She carried a lamp and the soldiers called her ‘The lady with the
lamp’.
When Florence returned to England, people called her a heroine because of her amazing work in the
Crimean War. Queen Victoria wrote her a letter to say thank you. She continued to work hard in
Britain to improve hospitals and she was given a medal called the Order of Merit. She was the first
woman to receive this honour.
Centery – դար
unusual – սնսովոր
horribale – սարսափելի
wounded – վիրավոր
heroine – հերոսուհի

ՔԱՄՈՒ ԲՆՈՒԹԱԳՐԻՉՆԵՐԸ: ՔԱՄՈՒ ՈՒԺԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄԸ, ՀՈՂՄԱԿԱՅԱՆՆԵՐ

Հարցեր և առաջադրանքներ
Ի՞նչ բնութագրիչներ ունի քամին:
Քամու բնութագրիչները քա­մու ուղղությունը, արագությունը և ուժն է:
Ի՞նչ սարքով և ինչպե՞ս են որոշում քամու ուղղությունը:
Քամու ուղղությունը որոշելու համար օգտվում ենք հողմացույցի շար­ժական սլաքից, որը քամու ազդեցությամբ ազատ պտտվում է: Սլաքը սուր ծայրով միշտ ուղղված է լինում քամու դեմ, այսինքն՝ դեպի հորիզոնի այն կողմը, որտեղից քամին փչում է:
Ինչի՞ց է կախված քամու ուժը, ի՞նչ միավորով են չափում:
Քամու ուժը կախված է իր արագությունից: Քամու ուժր չափում են բալերով՝ 0-ից մինչև 12 բալ:
Ի՞նչ սարքով են չափում քամու արագությունը, ո՞րն է չափման միավորը:
Քամու արագությունը որոշում են հողմաչափ կոչվող սարքով:
Ի՞նչ նպատակներով է օգտագործվում քամու ուժը:
Հա­զարամյակներ շարունակ քամու ուժը մարդն օգտագործել է տարբեր նպա­տակներով՝ նավարկել է առագաստանավերով, կառուցել հողմաղացներ:

Լեզվական աշխատանք

ՇԱՐԱՀՅՈՒՍՈՒԹՅՈՒՆ

Նախադասություն

291. Ա և Բ բառախմբերի տարբերությունը բացատրի՛ր: Ո՞ր բառախումբն ես նախադասություն համարում:

            Ա. Ջրի մի նա ամբողջ առանց դեգերել էր շաբաթ անապատում: – Բ. Նա մի          ամբողջ շաբաթ առանց ջրի դեգերել էր անապատում:
            Ա. Դիմավորեցին քարավանապետն ուխտավորին ուղտապանները ու     կատակով հյուծված: – Բ. Քարավանապետն ու ուղտապանները կատակով     դիմավորեցին հյուծված ուղտավորին:
            Ա. Դուրս գալ երկար սևամորուք ուխտավորի շտապեց հագուստով նեղ կիրճով             քաղաքից մարդը: – Բ. Ուխտավորի երկար հագուստով սևամորուք մարդը          շտապեց նեղ կիրճով քաղաքից դուրս գալ:
Ա խմբում բառերի շարան է, իսկ Բ խմբում նախադասություններ են։

292. Տրված բառախմբերը վերածի՛ր նախադասությունների՝ առանց փոխելու բառերի հաջորդականությունը: Բացատրի՛ր, թե ինչպե՞ս կատարեցիր աոաջադրանքը:

            Թշնամի, բանակ, շրջապատել, քաղաք: – Թշնամու բանակը շրջապատեց քաղաքը:
            Մայրամուտ, արեգակ, պալատներ, կարմիր, ներկել: Մայրամուտին արեգակը պալատները կարմիր ներկեց:
            Փախստական, բարձրանալ, մեկ, ժայռեր, վրա: Փախստական բարձրացավ մեկ ժայռի վրա:
            Այնտեղ, ժայռեր, մեջ, մարդիկ, իսկական, տներ, փորել: Այնտեղ ժայռերի մեջ մարդիկ իսկական տներ փորեցին:

Ես բառերին ավելացրեցի վերջավորություններ:

293. Բացատրի՛ր՝ ինչո՞ւ տրված բառախմբերը նախադասություններ չեն: Դրանք վերածի՛ր նախադասությունների:

            Նրանց քաղաքները հինգ հազար տարի առաջ ամենա մեծն էին
            «Բիբլիա» հայերեն «գիրք» է:
            Հին դարերում Հյուսիսային Աֆրիկայում մի քանի քաղաքակրթություններ իրար հետ սկսեցին կռիվ:
            Եգիպտացիներից հետո այդ երկրում փյունիկցիները՝ հին աշխարհի հիմնական             առևտրականներն ու ծովագնացները էին:
            Կարթագենը Հռոմի գլխավոր մարդն է:
            Փյունիկցիները Վասկո դե Գամայից երկու հազար տարի առաջ հարավից Աֆրիկան տեղափոխվեցին։

Բառախմբերը չունեն ավարտված միտք և գլխավոր անդամներ։

294. Փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է նախադասությունը:
Նախադասությունը դա բառերի շարան է, որտեղ կա ենթակա և ստորոգյալ և ավարդված միտք:

295. Տրված տեքստում նախադասություններն առանձնացրո՛ւ (սկսի՛ր մեծատառով, վերջակետերը դի՛ր):

            Եզոպոսի առակներից մեկում այսպիսի բան է պատմվում։ Ընկերոջից շատ ձուկ             որսալու համար մեկը պղտորում է ջուրը։ Հավանաբար այդտեղից էլ առաջացել է «պղտոր ջրում ձուկ որսալ» արտահայտությունը։ Դա գործածվում է խառնաշփոթ դրություն ստեղծող ու դրանից օգուտ քաղող մարդու մասին: