Առաջադրանքներ

• Ի՞նչ ես զգում բանաստեղծությունը կարդալիս։
  Մեծ սեր հայրենիքիս հանդեպ:
• Քո կարծիքով հայրենիքի նկատմամբ սերն ինչպե՞ս պետք է արտահայտել։
  Պաշտպանել այն, մաքուր պահել ամեն մի կտոր, պետք է լավ իմանալ հայրենիքի պատմությունը:
• Ինչո՞ւ է հեղինակը բանաստեղծության մեջ շարունակ նույն տողը կրկնում։
  Որովհետև իսկական սերը հայրենիքի հանդեպ խոսքերով արտահայտել հնարավոր չէ, այն ապրում է մեր սրտերում անվերջ ու անկախ ամեն ինչից:
• Տեքստից դուրս գրեք բոլոր այն բառերը, որոնք հոգնակի թվով են գործածված։
  այտեր, ծնկեր, աչքեր, թևեր,

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ
Բառիմաստ
33.Մի բառով գրի´ր:
ա) Առարկա, որը վերից վար կախվելով՝ ծածկում, փակում է որևէ բան: Դա նաև բեմն է բաժանում հանդիսասրահից: Վարագույր
բ) Միջատ, որ երկու թև ունի ու բարալիկ կնճիթ, որով սնվում է: Իսկ սնվում է արյունով: Մոծակ
գ) Արհեստավոր, որն զբաղվում է երեսը սափրելու, մազերը կտրելու, հարդարելու գործով: Վարսահարդար
դ) Պղնձյա առարկա, որի մեջ մետաղյա լեզվակ է կախված: Բարակ կամ հաստ պարանով լեզվակը պատերին են խփում՝ հնչեցնելու համար:Զանգակ
35.Ի՞նչ է նշանակում․ բացատրիր մեկին, ով չի ճանաչում այդ առարկան։
հեռախոս խոսելու և մարդկանց հետ պահելու համար առարկա է։
Գիրքը տպագրական արտադրանք է, որն իր մեջ ներարյում է շատ օգտակար նյութ։
Սեղանը առարկա է, որի վրա հաց են ուտում։
Ականջը այն է, ինչով մենք լսում ենք ձայներ։
Ծաղիկը բույս է, որը ունի շատ անուշ բույր:
36.Ա և Բ շարքերը համեմատի՛ր և պարզի´ր, թե ո՞րն է դրանց տարբերությունը:
Ա. Արև, թռչուն, ռնգեղջյուր, ստեղծել, մարդ: Այս բառերը ճիշտ բառակազմած են
Բ. Րևա, ռնչթու, ույջեռնգղր, ծղետսլե, արդմ: Այս բառերը ճիշտ չեն բառակազմած

38. Օգտվելով 36 առաջադրանքից փորձի՛ր բացատրել, թե ի՞նչ է բառը: Բառը տառերի ճիշտ կազմված ամբողջություն է:
    
    39.Բացատրի´ր, թե գլուխ բառը ամեն մի նախադասության մեջ ի՞նչ իմաստով է կիրառված՝ փոխարինելով խելք, ղեկավար, կատար, ծայր, մաս, վրա բառերով: Ո՞ր նախադասության մեջ գլուխ բառն այլ բառով չես կարող փոխարինել:
    
    Արջը գլուխը բարձրացրեց:
    Սարի կատարին ինչ-որ բան է փայլում:
    Այս մարդը խելք չունի:
    Գրքի առաջին մասը շատ հետաքրքիր էր:
    -Իսկ ո՞վ էր ձեր ղեկավարը,- որոտաց զորավարը՝ դիմելով գլխիկոր զինվորներին:
    Ինչ-որ մեկը թերթ է մոռացել պահարանի վրա:
    Գերանի ծայրից բռնի՛ր:
    40.Ընդգծված բառը նախադասության մեջ ի՞նչ իմաստով է կիրառված: Այդ բառը ո՞ր նախադասության մեջ է հիմնական իմաստով գործածված:
    Ծաղիկը բացվեց ու ձգվեց դեպի արևը:
    Հարսանիքի բոլոր կենացները ծաղիկներին էին ուղղված:
    Մեր ծնողներն ասում են, թե մենք ենք կյանքի ծաղիկները:
    Շատ լավ գործ եք սկսել. սա դեռ ծաղիկն է, պտուղները հետո եք տեսնելու:
    Իր երկիրը հասնելուց հետո էլ իշխանը չէր մոռանում այն ամրոցի ծաղիկ տիրուհուն:

…Ребята ушли в школу. Отец ещё с утра уехал в лес, мать ушла на работу. Остались в избе Филипок да бабушка на печке. Стало Филипку скучно одному, бабушка заснула, а он стал искать шапку. Своей не нашёл, взял старую отцовскую и пошёл в школу. Школа была за селом у церкви… Прибежал Филипок к школе. На крыльце никого нет, а в школе слышны голоса ребят. На Филипка нашёл страх: вдруг учитель его прогонит? И стал он думать, что ему делать. Шла мимо школы бабушка с ведром и говорит: все учатся, а ты что тут стоишь? Филипок и пошёл в школу, снял шапку и отворил дверь. Школа вся была полна ребят. Все кричали своё, и учитель в красном шарфе ходил посередине.
– Ты что? – закричал он на Филипка.
Филипок ухватился за шапку и ничего не говорил.
– Да ты кто?
Филипок молчал.
– Или ты немой?
Филипок так напугался, что говорить не мог. Он посмотрел на учителя и заплакал.Тогда учителю жалко его стало. Он погладил его по голове и спросил у ребят:
– Кто этот мальчик?
– Это Филипок, Костюшкин брат, он давно просится в школу, да мать не пускает его, и он украдкой пришёл в школу.
– Ну, садись рядом с братом, а я попрошу, чтобы мать пускала тебя в школу. Учитель стал показывать Филипку буквы, а Филипок их уж знал и немножко читать умел.
– Молодец, – сказал учитель. – Кто же тебя учил читать?

Филипок осмелел и сказал:
– Мой брат. Я сразу всё понял.
Учитель остановил его и сказал:
– Ты погоди хвалиться, а поучись.
С тех пор Филипок стал ходить с ребятами в школу.

Найдите в тексте ответы на вопросы и прочитайте их.
1. Почему Филипку стало скучно в доме?
Отец ещё с утра уехал в лес, мать ушла на работу. Остались в избе Филипок да бабушка на печке. Стало Филипку скучно одному.

2. О чём думал Филипок, стоя перед школой?
Филипок думал, что его выгонят из школы.

3. Кто представил Филипка, что сказал о нём?
Его приставил одноклассник Кости.

4. Почему учителю стало жалко Филипка?
Он начал плакать.

5. За что похвалил мальчика учитель?
Он знал буквы, умел немного читать.

Задания.

Соедини слова по смыслу:

отец           папа                                                                      

изба (избушка)    русское национальное жилище                                                         

отворил        открыл                                                                 

ухватился   схватился                                                                  

украдкой     тайком                                                                   

погоди  подожди                                                                         

К словам из первого столбика подберите соответствующие из второго.

большие    буквы                                                  
строгий      учитель                                                  
старший   мальчик                                                   
красный    шарф                                                  
полное   ведро                                                       
отцовская   шапка                                                 
добрая   бабушка                                                       
маленький  брат                                               
горячая    печка                                                  
начальная    школа                                             

К данным словам подберите противоположные значения.
Весело-грустно
потерять-найти
новый-старый
закрыть-открыть
проснуться -уснуть
пуста – полна
говорить – молчать

Домашнее задание: «Филипок» читать

Եկեղեցու սահմանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ Շնորհք Պատրիարք Գալուստյանի՝ «Եկեղեցին Ժողով է հավատացյալների, որոնք մեկ հավատքով և մեկ մկրտությամբ կապված են Քրիստոսին՝ իբրև իրենց Տիրոջը և Փրկչին, պաշտում են Մեկ ճշմարիտ Աստծուն՝ Ամենասուրբ Երրորդությանը, մեկ հաստատուն հույսով ակնկալում են փրկություն և Աստվածային երանական տեսություն և մեկ անկեղծ սիրով միացած են իրար Սուրբ Հոգով, նույն խորհուրդների հաղորդության մեջ են և կառավարվում են նույն նվիրապետական իշխանությամբ»։

• Կոմիտաս պողոտա: Գտնվում է Արաբկիր վարչական շրջանում: Անվանվել է ի պատիվ  վարդապետ Կոմիտասի: Կոմիտասի պողոտան բացվել է  1938 թվականին։ Ունի 3000 մետր երկարություն:

• Կոմիտասի արձան՝ գտնվում է Երևանի կենտրոնում՝ Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայի առջևի պուրակում, տեղադրվել է 1988 թվականին։

• Կոմիտասի անվան պուրակ՝ գտնվում է Երևանի Կենտրոն համայնքում, Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիայի, Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական դպրոցի մերձակա տարածքում։

• Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիա`Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիան գտնվում է Սայաթ Նովա փողոցում:

• Կոմիտասի անվան թանգարան-ինստիտուտ՝ 2015 թվականին ստեղծված թանգարան է Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանում։ Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի բացումը տեղի է ունեցել 2015 թվականի հունվարի 29-ին: Թանգարանը գտնվում է Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգու հարակից տարածքում: Թանգարանի նախագծի հեղինակն ու ճարտարապետն է Արթուր Մեսչյանը։

• Կոմիտասի անվան զբոսայգի պանթեոն՝ գտնվում է Շենգավիթ համայքում:Հիմնադրվել է 1936 թ-ին, երբԿոմիտասի աճյունը մահից 1 տարի անց Ֆրանսիայից տեղափոխվել է Երևան և ամփոփվել այդտեղ։

• Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տուն՝ գտնվում է Օղակաձև զբոսայգում` Իսահակյան փողոց 1 հասցեում։Կոմիտասի անվան Կամերային երաժշտության տունը կառուցվել է 1977 թվականին` ճարտարապետ Ստեփան Քյուրքչյանի կողմից։

• Կոմիտասի անվան պետական լարային քառյակ՝ Հայաստանի առաջին քառյակներից։ Հիմնադրվել է Մոսկվայում 1924 թվականին:

Կոմիտասը (Սողոմոն Սողոմոնյան) ծնվել է 1869 թ. սեպտեմբերի 26-ին (հոկտեմբերի 8-ին) Քյոթահիա կամ Կուտինա (Օսմանյան կայսրություն)  քաղաքում։ Նրա նախնիները պատմական Հայաստանի Գողթն գավառից Քյոթահիա էին գաղթել 17-րդ դարի վերջին։ Հայրը՝ Գևորգ Սողոմոնյանը, և մայրը՝ Թագուհի Հովհաննիսյանը, բնատուր գեղեցիկ ձայն են ունեցել և երգեր են հորինել, որոնք սիրվել և արմատավորվել են Քյոթահիայի երաժշտական կենցաղում։ 1870 թ. վախճանվում է Կոմիտասի մայրը, 1880 թ.՝ հայրը։ Որբացած երեխայի խնամքն իր վրա է վերցնում հայրական տատը, իսկ նրա մահից հետո՝ հորաքույրը։ 1876-1880 թթ. Կոմիտասը սովորում է Քյոթահիայի քառամյա դպրոցում, այնուհետև՝ Բրուսայի վարժարանում։

1881 թ. Քյոթահիայի առաջնորդական փոխանորդ Գևորգ վրդ. Դերձակյանն ուղևորվում է Էջմիածին՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու։ Գևորգ Դ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի կոնդակի համաձայն` նա պետք է իր հետ մի ձայնեղ որբ պատանի տաներ Ս. Էջմիածին՝ Գևորգյան ճեմարանում սովորելու համար։ Շուրջ քսան որբերից ընտրվում է Սողոմոնը։

Բեռլին, 1896, օգոստոսի 3

Կոմիտասը 1895-96 թթ. Թիֆլիսում կոմպոզիտոր Մակար Եկմալյանի ղեկավարությամբ ուսումնասիրում է երաժշտական տեսական առարկաներ: 1896 թ. խոշոր նավթարդյունաբերող և բարեգործ Ալեքսանդր Մանթաշյանցի շնորհած թոշակով մեկնում է Բեռլին կրթությունը շարունակելու: 1899 թ.-ին ավարտում է Ֆրիդրիխ Վիլհելմ համալսարանի (ներկայում` Հումբոլդտ համալսարան) փիլիսոփայության բաժինը և Ռիխարդ Շմիդտի մասնավոր կոնսերվատորիան:  Կոմիտասը ուսանել է ակնառու երաժշտագետներ Օսկար Ֆլայշերի, Հայնրիխ Բելլերմանի և Մաքս Ֆրիդլենդերի ղեկավարությամբ։ 1899 թ.-ին դառնում է նորաբաց Միջազգային երաժշտական ընկերության հիմնադիր անդամներից մեկը, ընկերության ժողովներում հանդես գալիս հայ երաժշտության մասին զեկուցումներով, դասախոսություններով:

Սանահին, 1902, հուլիսի 18

1907 թ. Փարիզում հրատարակվում է կոմպոզիտորի առաջին՝ «Հայ քնար» ժողովածուն, որտեղ ընդգրկված էին հայ գեղջուկ երգերի մեներգային և խմբերգային մշակումներ։

1910 թ. աշնանը Կոմիտասը տեղափոխվում է Կոստանդնուպոլիս, որի միջավայրն առավել նպաստավոր էր համարում իր գործունեության համար: Այստեղ հիմնում է 300 հոգուց բաղկացած «Գուսան» երկսեռ երգչախումբը՝ համերգներ տալով տարբեր քաղաքներում։ Շարունակում է գիտական և մանկավարժական գործունեությունը, հանդես գալիս հոդվածներով և զեկուցումներով։

1912 թ. Լայպցիգում հրատարակվում է Կոմիտասի «Հայ գեղջուկ երգեր» ժողովածուն, որը ներառում էր հայ ժողովրդական երգերի մեներգային և խմբերգային մշակումներ: 1914 թ. Փարիզում մասնակցում է Միջազգային երաժշտական ընկերության հինգերորդ համաժողովին՝ ներկայացնելով երեք զեկուցում հայ հոգևոր երաժշտության, ժողովրդական երաժշտության և խազագրության մասին։ Այս շրջանի ստեղծագործական նվաճումն է խմբերգային արվեստի գլուխգործոցներից մեկը՝ «Պատարագը» արական երգչախմբի համար։

Կ.Պոլիս, 1912

Էջմիածին, 1890, մարտի 17

Գևորգյան ճեմարանում ուսանելու տարիներին (1881-1893) բացահայտվում են Սողոմոնի՝ դեռևս մանկուց դրսևորված երաժշտական բացառիկ ունակությունները։ Սահակ վրդ. Ամատունու ղեկավարությամբ նա սովորում է հայ հոգևոր երաժշտության տեսական ու գործնական հիմունքներ։ Այս շրջանում նա սկսում է հավաքել և ուսումնասիրել հայ ժողովրդական երգեր, ինչպես նաև կատարել ստեղծագործական փորձեր։

1890 թ. Սողոմոնը ձեռնադրվում է սարկավագ։ Հոգևոր ուսումն ավարտելուց հետո պաշտոնավարում է ճեմարանում որպես երաժշտության ուսուցիչ։ 1894 թ. ձեռնադրվում է աբեղա և ստանում Կոմիտաս անունն` ի պատիվ 7-րդ դարի հայ շարականագիր, հայոց կաթողիկոս Կոմիտաս Ա Աղցեցու։ 1895 թ. Կոմիտասին շնորհվում է վարդապետի հոգևոր աստիճան։

Երևան, 1901, դեկտեմբերի 10

Էջմիածին վերադառնալով՝ Կոմիտասը երաժշտա-հասարակական բազմակողմանի գործունեություն է ծավալում։ Զբաղվում է հայ գեղջկական և հոգևոր երգերի գրառմամբ և գիտական ուսումնասիրությամբ։ Ճեմարանի քառաձայն երգչախմբով համերգներ է տալիս Էջմիածնում, Երևանում, Թիֆլիսում և Բաքվում։ Հետևողականորեն աշխատում է հայկական միջնադարյան երաժշտության գրառման համակարգի՝ խազերի վերծանման ուղղությամբ:

Կոմիտասը հայ երաժշտությանը վերաբերող ելույթ-դասախասություններով հանդես է գալիս Եվրոպայի և Արևելքի մի շարք քաղաքներում (Փարիզ, Բեռլին, Ցյուրիխ, Ժնև, Լոզան, Վենետիկ, Ալեքսանդրիա, Կահիրե)։ Նրա ելույթներն ամենուր խանդավառ ընդունելություն են գտնում և արժանանում ժամանակի առաջադեմ երաժիշտների (Լուի Լալուա, Ռոմեն Ռոլան, Կլոդ Դեբյուսի, Պետեր Վագներ և այլք) բարձր գնահատականին ու հիացական կարծիքին:

Փարիզ, 1906

1915 թ. Օսմանյան Թուրքիայի կազմակերպած և իրագործած Հայոց ցեղասպանությունը ողբերգականորեն ընդհատում է հանճարեղ երաժշտի գործունեությունը։ Պոլսահայ մտավորականների հետ նա ևս ձերբակալվում և աքսորվում է: Որոշ ժամանակ անց, ամերիկյան դեսպան Մորգենթաուի միջնորդությամբ, Կոմիտասին աքսորից ետ են ուղարկում, սակայն ապրած արհավիրքի հետևանքով նա կորցնում է հոգեկան հավասարակշռությունը և դադարում ստեղծագործել։ 1916-1919 թթ. Կոմիտասը գտնվել է Կ. Պոլսի Շիշլի թաղամասի հոգեբուժարանում։ Կյանքի վերջին 16 տարիներն անցել են Փարիզի Վիլ-Էվրար և Վիլ-Ժուիֆ արվարձանների բուժական հաստատություններում։

Կոմիտաս վարդապետը վախճանվում է 1935 թ. հոկտեմբերի 20-ին  Փարիզում։ Մեկ տարի անց նրա աճյունը տեղափոխվում է Երևան և ամփոփվում հայ մշակույթի գործիչների պանթեոնում, որը ներկայում կրում է Կոմիտասի անունը։

Ինքնաստուգում

1. 3000000, 3685, 428883, 2560, 785555554  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 5-ի։
   3000000, 3685, 2560
2. 2052, 12557, 1470, 256403  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 2-ի։
   2052,1470,
3. 10000000, 25008, 15760, 154062  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 10-ի։
   10000000, 15760
4. 10006, 400005, 100, 1224,  400004  թվերից  առանձնացրեք  նրանք, որոնք  բաժանվում են 3-ի։
   400005, 1224
5. 3033, 12004, 1972, 829, 1020006  թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 9-ի։3033 1020006
   
6. 220000, 1004, 1051, 2000924, 5011062 թվերից առանձնացրեք նրանք, որոնք բաժանվում են 4-ի։
   220000, 1004, 2000924
7. Օգտագործելով բաշխական օրնեքը ՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով․

106‧78-106‧48= 106(78-48)= 106*30 3180

14‧28+14‧42 14(28+42) 14*70 980

104·25+104·35+104·40 104(25+35+40) 104*100=10400

18·15+18·25+18·40 =18(15+25+40) 18*80 1440

8. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք առավել հարմար եղանակով․

(50250+4500):50=54750:50=1095

(490·224):70=???????????????????????????????109760:70=1568

9.Հաշվեք արտահայտության արժեքը կիրառելով բաշխական օրնեքը․

60‧(12+38)=60(50)=3000

40‧(64+38)=40*102=4080

10.Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 3-ի․

 30000(1)8

11. Աստղանիշը փոխարինիր թվանշաններով այնպես, որ ստացված թիվը բաժանվի 9-ի․

402(2)1

12. Կիրառելով գումարման տեղափոխական օրենքը հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

7780+254+200+20= 7780+20=7800 7800+200=8000 8000+254=8254

13.Հաշվել առավել հարմար եղանակով՝
289+60+40= 60+40=100 100+289=389

14.Հաշվել առավել հարմար եղանակով՝

11‧2‧30‧50= 11×2=22 30×50=1500 1500×22=33000

Մաթեմատիկական ֆլեշմոբի խնդիր․

15. Արմենը ամառային արձակուրդների առաջին շաբաթը կարդաց 120 էջանոց գրքի 3/5 մասը։ Որքա՞ն է կարդացած էջերի քանակի ու չկարդացած էջերի քանակի տարբերությունը։
120:5 24×3=72 120-72 48 72-48 24

Առաջադրանքներ
Սևով նշված բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրեք։
տենչանքը-Մեծ ցանկություն
տոհմը-մարկանց բնակատեղ
գերդաստանի-ընտանիք
հռչակված-փառք
ախորժելի– հաճելի
զարմիկ-քեռու որդի
արշավել-արագորեն վազել

• Բառարոնով բացատրած բառերից յուրաքանչյուրով կազմեք մեկական նախադասություն։
  Ես ունեմ մեծ ցանկություն:
  Ես տեսել եմ հին մարկանց բնակատեղ:
  Ես ունեմ մեծ ընտանիք:
  Իմ համար իմ մայրիկը և հարիկըփառք են:
  Ինձ շատ հաճելի է խաղալ ֆուտբոլ:
  Ես ունեմ քեռու որդի:
  Ես շատ արագորեն վազեցի:
• Դեղինով նշված բառերը բառակազմորեն վերլուծեք դրանց արմատներով նոր բառեր կազմեք։
  Լուսամուտ – լույս + ա + մուտք, լուսատու
  ամենազարմանալի – ամենա + զարմանալի, զարմանալիորեն
  ազնվություն – ազնիվ + ություն, ազնվական
  շնչառություն – շունչ + առ+ ություն, շնչել
  ծայրամաս – ծայր + ա + մաս, ծայրահեղ
  մրգաստան -միրգ + աստան, մրքատու
  
• Ինչո՞ւ Արամը Մուրադին խելառ չէր համարում, եթե բոլորն այդ կարծիքին էին։
  Մուրադն իր զարմիկներ, դրա համար նա այդպիսի կարծիք չուներ։
• Ինչո՞ւ Արամը զարմացավ, երբ իր զարմիկ Մուրադին տեսավ ձիու վրա նստած։
  Նա մտածեց, որ նա երազում է, դրա համար։
• Բնութագրիր Ղարօղլանյանների գերդաստանը։
  Տասնմեկերոր դարում նրանք շատ ազնիվ էին, և դրա համար նրանք շատ փող ունեին։
• Ըստ Արամին Մուրադի արածն ինչո՞ւ գողություն չէր։
  Մուրադը չէր կարող գող լինել։

Բնության մեջ գոյություն ունեն ատոմների տարբեր տեսակներ, որոնք զանազանվում են իրենց զանգվածով, չափերով, միջուկի կառուցվածքով:

Ատոմների որոշակի տեսակը կոչվում է քիմիական տարր:Ներկայումս հայտնի է 118 քիմիական տարր: Դրանցից վերջին մի քանիսի հայտնագործման մեջ մեծ է մեր հայրենակից, Ռուսաստանի գի­տությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, պրոֆեսոր Յուրի Հովհաննիս­յանի դերը:

Տարրերի ատոմները միանում են նույն կամ այլ տարրի ատոմներին՝ առաջացնելով պարզ և բարդ նյութեր:

Մեկ քիմիական տարրի ատոմներից կազմված նյութերը կոչվում են պարզ:

Օրինակ՝ ազոտը, թթվածինը, ծծումբը, երկաթը, պղինձը, ոսկին պարզ նյութեր են, քանի որ կազմված են համապատասխանաբար միայն ազոտ, թթվածին, ծծումբ, երկաթ, պղինձ, ոսկի տարրերի ատոմներից: Ինչպես տեսնում եք՝ պարզ նյութի անվանումը սովորաբար (բայց ոչ միշտ) համընկնում է տարրի անվանման հետ:

Պարզ նյութերի մեջ տարբերում են մետաղներ և ոչ մետաղներ: Ձեզ հայտնի են մեծ թվով մետաղներ՝ երկաթը, ալյումինը, պղինձը, կապարը, արծաթը, ոսկին և այլն:

Մետաղները կարելի է տարբերել ոչ մետաղներից իրենց ընդհանուր հատկություններով: Այսպես՝ մետաղները սովորական պայմաններում պինդ նյութեր են (բացառությամբ սնդիկի, որդ հեղուկ է): Մետաղները լավ ջերմաէլեկտրահաղորդիչներ են: Պղնձից, ալյումինից, արծաթից, ոսկուց պատրաստում են հաղորդալարեր: Դրանք պլաստիկ են՝ մաքուր մետաղից պատրաստած ձողը հնարավոր է «ծեծել», դարձնել թիթեղ: Մաքուր վիճա­կում մետաղները սովորաբար փայլուն են:

Ոչ մետաղների մեջ կան ինչպես պինդ (ծծումբ, ածխածին, ֆոսֆոր), այնպես էլ՝ հեղուկ (բրոմ) և գազային (ազոտ, ջրածին, թթվածին) նյութեր: Պինդ ոչ մետաղները սովորաբար պլաստիկ չեն, դրանք փխրուն են: Ոչ մետաղներն էլեկտրական հոսանք չեն հաղորդում (բացառություն է ածխածինը), վատ ջերմահաղորդիչներ են:

Մեկից ավելի քիմիական տարրերի ատոմներից կազմված նյութերը կոչվում են բարդ:

Օրինակ՝ ածխաթթու գազը կամ ջուրը բարդ նյութեր են: Առաջինը կազմված է ածխածին և թթվածին, երկրորդը՝ ջրածին և թթվածին տարրե­րի ատոմներից:

Բարդ նյութերն այլ կերպ անվանում են քիմիական միացություններ:

Քիմիական տարրերի ատոմները քիմիական փոխազդեցությունների ընթացքում չեն անհետանում, մեկ միացությունից կարող են մի այլ միացու­թյան բաղադրության մեջ անցնել:

Ամեն քիմիական տարր ունի իր նշանը և անվանումը: Քիմիական տարրի անվանումը տարբեր լեզուներով կարող է տարբեր հնչել: Լատինե­րեն «ferrum», անգլերեն «iron», ռուսերեն «железо», հայերեն «երկաթ»՝ դրանք նույն տարրի անվանումներն են: Որպես քիմիական տարրի նշան՝ ընդունվում է լատիներեն անվանման սկգբնատառը (գլխատառով գրված): Նույն տառով սկսվող տարրերի նշաններն իրարից տարբերելու համար՝ մեկից բացի մյուս տարրերի անվանման առաջին տառից հետո փոքրատառով գրվում է նաև հաջորդ տառերից որևէ մեկը: Օրինակ՝ կալցիումը (լատ.’ Calcium) նշանակվում է Ca, կադմիումր (լատ.’ Cadmium)’ Cd, իսկ քլորը (լատ.’ Chlorum)’ Cl: Ստորև աղյուսակում ներկայացված են որոշ քիմիական տարրերի անվանումներ՝ համապատասխան լատինատառ նշաններով և արտասանությամբ:

Քիմիական տարրը	Քիմիական նշանը	Արտասանությունը
Ազոտ	N	էն
Ալյումին	Al	ալյումին
Ջրածին	H	հաշ
Թթվածին	O	о
Երկաթ	Fe	ֆեռում
Պղինձ	Cu	կուպրում
Արծաթ	Ag	արգենտում
Ոսկի	Au	աուրում
Կապար	Pb	պլումբում

Ցինկ	Zn	ցինկ
Ածխածին	C	ց
Ծծումբ	S	էս
Ֆոսֆոր	P	պե
Քլոր	Cl	քլոր
Բրոմ	Br	բրոմ
սիլիցիում	Si	սիլիցիում

Առաջադրանքներ․

1. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
   առավել հարմար եղանակով․

Օրինակ՝  (18+24):6=18:6+24:6=3+4=7

(44+121):11=44:11+121:11=4+11=15

(100+25):25=100:25+25:25=4+1=5

(48+24):6=48:6+24:6=8+4=12

(164+36):4=164:4+36:4=41+9=50

(18+27):3=18:3+27:3=6+9=15

(155+35):5=155:5+35:5=31+7=38

(110+165):55=110:55+165:55=2+3=5

(500+112):4=500:4+112:4=125+28=153

(60+72):12=60:12+72:12=5+6=11

2. Օգտագործելով բաժանման հատկությունները՝ հաշվե՛ք
առավել հարմար եղանակով․

Օրինակ՝ (15·8):5=15:5·8=3·8=24, (15:5=3, 3·8=24)

(28·78):14=28:14·78=2·78=156 (28:14=2, 2·78=156)

(51·14·):17=51:17·14=3·14=42 (51:17=3, 3·14=42)

(45·19):15=45:15·19=3·19=57 (45:15=3, 3·19=57)

(44·35·):11=44:11×35=4·35=140 (44:11=4, 4·35=140)

(40·6):8=40:8×6=5·6=30 (40:8=5, 5·6=30)

(240·15):80=240:80×15=3×15=45 (240:80=3, 3×15=45 )

(135·75):25=75:25×135=3×135=405 (75:25=3, 3×135=405)

(49·112):7= 49:7×112=7×112=784 (49:7=7 , 7×112=784)

(510·38):19= 38:19×510=2×510=1020 (38:192=2×510=1020)

3.Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։
(510·40):10
(310·40):20
(110·38):1
(10·58):2
(5·57):19

Մաթեմատիկական ֆլեշմոբի խնդիրներ․

14․ Նշված  40612027001 թվից  հինգ  թվանշան ջնջեք այնպես, որ ստացված վեցանիշ թիվը լինի ամենափոքրը։
102001

15․Կարենը և Նարեկը միասին ունեն 700 դրամ։ Կարենը ունի 300 դրամ ավելի, քան Նարեկը։ Որքա՞ն գումար ունի Կարենը։
700-300=400 400:2=200

Նարեկը 200

Կարենը 500

16. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։
1․Տարոնը և Նարեկը միասին ունեն 500 դրամ։ Տարոնը ունի 300 դրամ ավելի, քան Նարեկը։ Որքա՞ն գումար ունի Տարոնը։

2․Մանուէլը և Անժելան միասին ունեն 1000 դրամ։ Մանուէլը ունի 400 դրամ ավելի, քան Անժելան։ Որքա՞ն գումար ունի Անժելան։